Hata Yapmak Öğrenmenin İlk Adımıdır

“Hata yapmak öğrenmenin ilk adımlarıdır” sözünü pek çok kişi farklı yerlerde ve farklı zamanlarda defalarca duymuştur. Peki yaptığımız hatalardan ne kadar ders çıkarabiliyoruz? Yeni bir şeyler öğrenebiliyor muyuz? Bu sorularının ise henüz yeterince açıklığa kavuşamadığını düşünüyorum.

Yapılan hataların öğrenmemiz için ilk adım olduğunu destekleyen ve birçok kişi tarafından bilinen en ünlü söz, 19 ve 20. yüzyılda yaşamış icatları ile dünyada büyük değişimler yaratmayı başarmış Thomas Edison’a aittir.

Thomas Edison: I have not failed. I have found 10.000 ways that won’t work.(Ben başarısız olmadım. Sadece çalışmayan 10.000 yöntem buldum.)

Peki günümüzde hata yapmak öğrenmenin ilk adımıdır sözünün geçerliliği ne durumda? (F.A.I.L, first attempt in learning, öğrenmede ilk deneme)

İş yaşamımızda hata yaptığımız zaman, bu durum iş arkadaşlarımız veya yöneticilerimiz tarafından pek hoş karşılanmamaktadır. Bu tarz olaylar bir süre sonra şirketlerin üretkenliğinin önüne geçerek, üretkenliğin azalmasına yol açmaktadır. 

Bir kişinin yaptığı küçük hata/hatalar olmadığı halde şirkette daha önce denenmemiş bir şeyi denediğinde (yenilikçi) aldığı negatif geri bildirimler bir süre sonra kişinin cesaretini kırmasına yol açmaktadır. Bu olaylar birden fazla tekrarlandığında kişinin yaptığı hatadan ders çıkarmasının önüne geçilmektedir. Sonuç olarak birey artık hiçbir şey denemeden sadece kendisine verilen görevi yerine getirmekte ve başka bir şeyle uğraşmaz hale gelmektedir. Bu durum da kurum içi üretkenliğini olumsuz etkiler ve şirketlerin şikayet ettiği, “bizde hiç yenilikçilik yok” durumunu ortaya çıkartır.

Oyunlarda ise durum biraz daha farklıdır. Oyunlar yapılan hatalardan ders çıkarmamıza yardım eder ve “Hata yapmak öğrenmenin ilk adımlarıdır” sözünü destekler.

Oyunların sahip olduğu güçlü geri bildirim sistemlerinden önceki yazımız olan “Geri Bildirim Kültürü”nde bahsetmiştim. Hataların öğrenmenin ilk adımı olmasını sağlayan da aslında güçlü geri bildirim sistemleridir.

Nerede Hata Yaptığını Öğrenmek

Kurumlarda bir hata yaptığınız zaman genellikle hatanızı sürecin sonunda öğrenirsiniz. Bu durumda tam olarak hatanızı nerede yaptığınızı anımsayamayabilirsiniz. Sonuç olarak yaptığınız hatadan öğrenme ihtimaliniz de azalır.

Oyunlar ise size anında bir geri bildirim verir. Nerede ve nasıl hata yaptığınızı açık şekilde belirtir. Böylelikle yaptığınız hatayı süreç sonu yerine hatanın olduğu anda öğrenirsiniz. 

Ayrıca oyunlarda hata yaptığınız noktada sizin daha fazla ilerlemenize izin vermez. Oyunda ilerlemek için aldığınız geri bildirimler doğrultusunda öğrenerek hatalarınızı düzeltmeniz gerekmektedir. 

Nasıl Bir Hata Yaptığını Bilmek

Süreç sonucunda veya performans değerlendirmeniz sırasında yöneticiniz size yaptığınız hatadan dolayı uyarıda bulunur. Fakat tam olarak neye uyarı verdiği pek açık ve şeffaf olmayabilir. Bu yüzden de aslında hatanın neden kaynaklandığı muallakta kalır.

Oyunlarda ise hatanız size açık ve şeffaf şekilde söylendiği için tam olarak nasıl bir hata yaptığınızın farkına varabilirsiniz. Böylelikle bu durumda ne yapılmayacağını kesin şekilde öğrenmiş olursunuz.

Hatanın Sonucunu Bilmek

Şirket bünyesinde bir hatayı üst üste yapmanız durumunda hoşunuza gitmeyecek şekilde uyarılar alabilirsiniz. Gelecekte yaşanacak ve/veya yaşanma ihtimaline karşı iyi niyetle verilmiş bir geri bildirim bile olsa fazladan verilen bu bilgi kişinin kafasının karışmasına neden olabilir ve neden – sonuç ilişkisini kurmasını zorlaştırabilir. 

Oyunlarda ise verilen geri bildirim, sadece yaptığınızın sonucunda ne olduğudur. Böylelikle neden – sonuç ilişkisini kurmanız kolaylaşır ve hatanızdan daha rahat şekilde öğrenmiş olursunuz.

“Hata yapmak öğrenmenin ilk adımıdır ” sözünü bu kadar çok duyduğumuz halde bu kadar az desteklenmesinin ana sebeplerinden biri de aslında hatalardan ders çıkarmamıza yardımcı olunmamasıdır. Oyunlarda ise durum tam tersidir. Oyunlar hata yaptığınız zaman sizi destekler ve hatadan ders çıkarmanıza yardımcı olurlar. 

Birçok kurum oyunların hatalardan ders çıkarılmasını destekleyen oyun yapısını kurum içi süreçlerine uygulayarak, çalışanlarının hatalarından ders çıkarmasını sağlayabilir. Böylelikle aslında kurumların da şikayet ettikleri “yenilikçi olmayan hantal” yapıdan biraz olsun kurtulabilirler.

Kubilay Kecin
Oyunlaştırma Tasarımcısı ve Eğitmeni @BrandNewGame Turkey
Gönüllü @Gamification Turkey