Hayat Bir Oyundur

Your arguments are noise / It’s time to make your choice* 

Hayat aslında büyük bir oyun. Bunu mecazi anlamda söylemiyorum. Hayatta yaşadığımız veya şahit olduğumuz her tecrübenin konusu olduğu bir oyun mutlaka var. Mesela Pasaport kontrolü (Papers, Please), çapkınlık (Leisure Suit Larry), Küba devrimi (Guerrilla War)…
Ayrıca siz de aklınıza gelen farklı örnekleri yorumlara yazabilirsiniz.

Herhangi bir aktivitenin, mücadelenin ve/veya tecrübenin başarılı veya başarısızlıkla sonuçlanacağına etki eden temel unsur, olayın merkezindeki insanın verdiği kararlardır. Oyunlar da zaten bir dizi karar ile sonuca vardığınız yapılardır. Herkesin az çok fikir sahibi olduğu bir oyundan örnek vereyim: Tetris!

Aşağıdaki (Belki yanda da gözüküyor olabilir) görselde T şeklindeki mor bloğu kendisi için ideal gözüken yuvaya değil çıkıntısı sağa bakacak şekilde sarı bloğun üzerine koyarsanız, oyun için doğru bir tercihte bulunmuş olmazsınız. 

Bu oyun durumunu bir gerçek hayat aktivitesi ile eşleştirelim. Yarın çok önemli bir toplantınız var ve toplantı saati 09.00. İyi geçerse çalıştığınız yerde çok takdir toplayacaksınız. Hayatınızın daha kaliteli devam etmesi için önemli bir sınav gibi düşünebilirsiniz. Ama siz saat 05.00’e kadar içki içiyorsunuz ve toplantıya perişan bir halde ve yirmi dakika gecikerek varıyorsunuz. Toplantı salonuna girdiğinizde yöneticileriniz size bakıyor ve bir arkadaşınız içki koktuğunuzu söylüyor. 

Toplantıda da pek bir varlık gösteremiyorsunuz haliyle (benim çok öyle toplantıya gitmişliğim var diyenler olacaktır, herkes sizin gibi değil maalesef). Böyle bir durumda siz Tetris’teki mor bloğu dikleştirip sarı bloğun üzerine koymuş olursunuz.

This is my fight song / Take back my life song **

Bir durum daha var. Siz Tetris’te başarılı olmak istiyor olabilirsiniz ama bunu nasıl yapacağınızı bilmiyor olabilirsiniz. Sebepler çeşitli. Birkaç tanesini sıralayalım.

• Tetris oynayacak bir alete sahip olmamak
• Aletin bazı tuşlarının çalışmaması
• Tetris oynanan aletin yeteri kadar enerjisi olmaması 
• Tetris’in nasıl oynanacağını yeteri kadar bilmemek
• El göz koordinasyonunun zayıflığı
• Tetris’i oynamak için gerekli alet ve göz mesafesinde oyun ekranını iyi görememek
• Oyunun oynanabilirliğinin zorluğu

gibi sıralayabilir, daha da ekleyebiliriz. Bunlar benim ilk aklıma gelenlerdi. Tetris’te başarı elde etmek istiyor ancak edemiyorsak ilk adımımız neden bu başarıyı elde edemediğimizi tespit etmektir. Yani yukarıda yazdığım (ya da yazmadığım) hangi sebepler mevcut halde başarımın önünde duruyor? 

Sebepleri tespit ettikten ve üstesinden geldikten sonra başarılı olmamanız için bir neden kalmayacak. Tabii ki yeni engeller ile karşılaşacaksınız ve onlarından üstesinden gelince de başarıya bir adım daha yaklaşacaksınız. 

Ayrıca farkettiyseniz Tetris ile ilgili sebeplerin pek çoğu oyunun oynanabilirliği ile ilgili değil. Önünüzdeki engeller dünyanın yaşadığı salgın, ülke ekonomisinin kötü yönetilmesi, yaşadığınız ülkede adalet sisteminin çökmesi, liyakat değil torpille çeşitli makamlara gelinmesinden de kaynaklanıyor olabilir. Yine dışsal sebepler için de nasıl üstünden aşılabileceği ile ilgili kafa yorulup çözüm bulunabilir. 

Örneğimizde toplantısına geç kalan arkadaş da kendisini sorgulayabilir, gerekirse profesyonel destek alabilir ve kendi sebeplerini bulabilir. Mesela birkaçı aşağıdakiler gibi olabilir.

• Çalıştığı yeri sevmemek
• Yöneticilerine güvenmemek
• Yaptığı işi sevmemek
• İstanbul’u sevmemek
• Alkole bağımlılık
• İnsanlara hayır diyememek

I know, the past will catch you up as you run faster***

Sorunu tespit ettikten sonra oyunlaştırmayı kişisel haya entegre etmek için oyun/oyunlaştırma tasarımını biliyor olmak gerekecektir. Oyunlaştırma ile ilgili yazdığım kitap eminim bu konuda yol gösterecektir ancak unutmamak gerekir uzmanlaşmak bol pratik gerektirir. Ayrıca kurumsal çalışmalarımızda şirketlerin başarılı olamama sebeplerini tespit etmek için kullandığımız yöntem GameStorm’dan da yararlanabilirsiniz. Şu an dünyada da bu konuda en etkili yöntem GameStorm olarak gözükmekte.

Hayat ve oyun yakınlığına dair fikrin kafanıza daha iyi oturması için rap müziğine sempati beslememi sağlayan rapperlardan biri olan Dax’ın klibini de aşağıdaki linkten izleyebilirisiniz.

https://www.youtube.com/watch?v=uC4OUpfFICg

Benim de yazı yazmak ile ilgili sorunum olduğunu düşünüyorum, laptopun başına otururken aklımdaki konu ile laptopun başından kalkarken anlattığım şeyin farklı olması. Bu yazının amacı Bilgi Üniversitesi’ndeki hocalık deneyimim olacaktı. Bir dahaki yazıya umarım. 

* The Megas – Make Your Choice

** Rachel Platten – Fight Song

*** Placebo – I Know

Alper Berber
Oyunlaştırma Tasarımcısı @BrandNewGame Turkey
Oyunlaştıma: Oynayarak Başarmak – Alper Berber