Home Office ve Verimlilik Seviye III

Çoğumuz tüm günümüzü evde geçirmeye devam ediyoruz. Sürekli evde zaman geçirmek akıl ve beden sağlığımızın üzerinde de etkiler göstermeye başladı. (Sokakta olmak beden sağlığımız açısından daha tehlikeli.) Oyunlaştırma ve spor bu süreçte sağlığımızı korumamıza yardımcı olabilir. 

Spor salonuna gidip spor yaptığımız halde evde spor yapma konusunda o kadar da başarılı olmayabiliriz. Ben de normalde düzenli spor yapan biriyimdir fakat evde spor yapma konusunda biraz zorluk yaşıyorum. Bu durumu aşmak ve sporumu tekrardan düzene oturtmak için oyunlaştırmadan yararlandım.

Bu yazımızda ise oyunlaştırma ile evde spor düzeninizi nasıl oturabileceğiniz ile alakalı fikrimi sizlerle paylaşacağım. Umarım fikrim sizler için yararlı oluyordur.

B.J Fogg

Oyunlaştırma ile daha önceleri ilgilendiyseniz veya eğitimlerimizden birine katıldıysanız “B.J Fogg Behaviour Model”i duymama imkanınız yoktur. 

Eğitimlerimize katılmamış ve oyunlaştırma ile daha önce hiç ilgilenmemiş ve kişiler için B.J. Fogg’dan kısaca bahsetmekte yarar var. 

B.J. Fogg Stanford Üniversitesi’nde sosyal bilimci olarak çalışan bir bilim insanıdır. Ayrıca oyunlaştırmanın sıkça yararlandığı davranış biliminde de önemli çalışmalara imza atmıştır. Oyunlaştırma kurgularında sıklıkla kullandığımız “Behavior Model”in yaratıcısıdır. 

B.J Fogg’un Behavior Model’i (Davranış Modeli) evde spor yapma konusundaki motivasyon eksikliğimiz için bize kılavuz olabilir. 

B.J. Fogg Davranış Modeli

Kısaca Behavior Model’den bahsetmek gerekirse B.J Fogg bir davranışın gerçekleşmesi için 3 etkenin bir arada olması gerektiğini belirtir. Bunlar;

• Motivasyon
• Yeterlilik (Beceri)
• Uyarıcı

Eğer bu 3 unsur bir araya gelirse bir davranış gerçekleşir. Evde spor yapma konusunda da çoğumuzun motivasyonun ve yeterliliğinin olduğunu düşünüyorum. Ama hala spor yapma davranışı gerçekleşmiyor. O zaman doğru “uyarıcı”ları kullanarak davranışımızı (spor yapma) gerçekleştirebiliriz.

Öncelikle motivasyon, yeterlilik ve uyarıcı nedir kısaca açıklamakta yarar var.

Motivasyon

Bir davranışın gerçekleşmesi için olması gereken içsel güç. Güdü

Ruh ve beden sağlığımızı korumak için evde spor yapma motivasyonuna hepimizin sahip olduğunu düşünüyorum. Fakat bir davranışın gerçekleşmesi için sahip olduğumuz motivasyon yetersiz olabilir.

Yeterlilik

Bir davranışı gerçekleştirebilmemiz için uygun koşulların/durumların olması. Yeterli olma durumu.

B.J Fogg yeterliliği 6 alt başlığa bölmüştür. Bunlar;

• Para: Davranışı gerçekleştirebilmeniz için yeterli maddi gücümüz olması. Hedefimiz evde spor yapmak olduğu için bu çok önemli değil bu noktada.
• Zaman: Davranışı gerçekleştirebilmek için yeterli zamana/vakte sahip olma. Bütün günümüzü evde geçirdiğimize göre yeterli zamanımızın olduğunu da düşünüyorum.
• Fiziksel Yeterlilik: Davranış gerçekleşebilmesi için fiziksel bir engele sahip olma. Yataktan çıkamayacak durumdaysanız spor yapamayabilirsiniz.
• Zihinsel Güç: Davranışı bilgi eksikliğinden dolayı gerçekleştirememe diyebiliriz. Spor yapacaksınız ama spor yapmak nedir? sadece olduğunuz yerde zıplamak olmasa gerek. Etkili egzersiz hareketlerini internette kolaylıkla bulabilirsiniz. 
• Sosyal Baskı: Türkiye’deki “mahalle baskısı” olarak düşünebilirsiniz. Evde spor yaparken beraber yaşadığınız insanların sizinle alay etme durumu var ve siz bu sebeple spor yapmıyorsanız, sosyal baskıdan dolayı yapmamış olacaksınız. Tavsiyem spor yapacaksanız kimseyi umursamamanız.
• Rutin: Rutinin dışına çıkamama. Konfor alanının bozulmaması olarak düşünebilirsiniz. Evde spor yapma konusunda yeterliliği etkileyen en büyük unsur bu olmalı diye düşünüyorum. Konfor alanınızdan çıkmak sizi zorlayabilir.

Bizim için bu noktada önemli olan “uyarıcı”dir. Evde spor yapmamızı nasıl tetikleyebileceğimizdir (uyarıcı).

Uyarıcı

B.J Fogg uyarıcıları 3 alt başlığa bölmüştür. Bunlar;

• Kolaylaştırıcı: Gerçekleştirecek davranışı parçalara bölerek daha kolay hale gelmesi ve gerçekleşmesini artması olarak düşünebilirsiniz. (Home Office ve Verimlilik – II başlıklı yazımda bahsettim.)

• Ateşleyici: Motivasyon ile birlikte gelen tetikleyicidir. Sahip olmak istediğiniz vücuda sahip birisinin posterini duvara asarsanız size ihtiyacınız olan motivasyonu sağlayabilir. 

• Sinyal: Davranışın gerçekleşmesi için motivasyonunuz ve yeterliliğinizin olduğu durumda hatırlatıcı görevi görür. Trafik ışıkları buna iyi bir örnektir.

B.J. Fogg Behavior Model’i kısaca anlatabildiğimi düşünüyorum. Şimdi ise evde spor yaparken nasıl kullanabileceğinizi kendi üzerimden örnek ile anlatacağım.

Oyunlaştırma ve Spor

İlk düşündüğümde Behaviour Model’e göre aksiyon çizgisinin üstündeydim. (Aksiyon çizgisinin üzerindeyseniz davranış gerçekleşir, altında kalıyorsanız davranış gerçekleşmez. 3 etkenin bir arada olması durumunda geçtiğiniz eşiğin adı aksiyon çizgisidir.) Yani davranışın gerçekleşmesi gereken yerde. Fakat davranışın gerçekleşmesinde hala sorunlar yaşıyordum.

Bu konu üzerinde biraz daha düşündüğümde motivasyonumda herhangi bir sorun yoktu. Sorun benim yeterliliğim ile ilgiliydi. Spor yapmak istiyordum ama üşeniyordum. Yani aslinda ev içi rutinimi bozmak istemiyordum.

Rutinimi bozmam için ihtiyacım olan uyarıcıları düşündüğüm zaman ihtiyacım olanların ateşleyici ve sinyal uyarıcılar olduğunu fark ettim.

Oyunlaştırma Kurgusu

Bu yüzden benim gibi evde olup spor yapma konusunda motivasyonu olup ama başlama konusunda zorluk çeken arkadaşlarımla görüşerek bir plan hazırladık. Her gün gündüzden konuşarak o gün saat kaçta spor yapacağımızı kararlaştırdık. Böylelikle spor yapma zamanı geldiği zaman birbirimize sinyal uyarıcı göndererek hatırlatmada bulunuyorduk. (15 dk sonra başlıyoruz hazır mıyız? vb.)Trafik ışıklarının yaptığı gibi. (Durmamız gerektiğini hatırlatırlar.)

Ayrıca beraber ortak noktada buluşup anlaşarak birbirimize spor yapma sözü vermiştik. Verdiğimiz bu söz süreçteki ateşleyici uyarıcı oldu. Kendime verdiğim sözleri tutmak her zaman için daha zor olmuştur benim açımdan. Fakat arkadaşlarıma bir konu üzerine söz verdiğim zaman bunun gerçekleştirme olasılığım daha yüksektir. Ben de bundan yararlanarak evde spor düzenimi rutine oturtmayı başardım.

Rutinimi bozmak için sinyal (spor saatim gelmeden önce Whatsapp grubundan birbirimize yazma) ve ateşleyici (arkadaşlarımızla birbirimize söz vermek) uyarıcı kullandım.

Sizlerin içinde olduğunuz veya ihtiyaç duyduğunuz uyarıcılar başka olabilir. Belki kolaylaştırıcı uyarıcı kullanarak spor serüveninizi aynı oyunlarda olduğu gibi küçük parçalara bölebilir ilk seviyenizi bir önceki yazımızda (Home Office ve Verimlilik Seviye II) bahsettiğimiz gibi daha kolay ulaşılabilir bir hale getirebilirsiniz.

Oyunlaştırma ve spor’u birleştirirken B.J. Fogg Behavior Model’inizi için uygulamada zorluk yaşarsanız [email protected] adresinden bana ulaşabilirsiniz. 🙂

Kubilay Kecin
Oyunlaştırma Tasarımcısı ve Eğitmeni @BrandNewGame Turkey
Gönüllü @Gamification Turkey