Şirketler ve Oyunlar

İnsanlar tarafından şirketler ve oyunlar genellikle birlikte düşünülmemektedir. Çoğu kişi oyunu işin tam tersi olarak görmektedir. Oyunlar eğlenceli olduğu için ciddiyetin karşısında durduğuna inanılır ve şirketler ciddi yapılardır.

Evet, oyunlar eğlencelidir ama bu durum oyunların “ciddiyet”in karşısında olduğu anlamına gelmemektedir. Bunu en iyi özetleyen Brain Sutton Smith‘in “oyunun tersi iş değildir. Depresyondur” sözüdür. Ciddiyet, eğlence, şirket ve oyun kelimelerinin hepsini bir arada kullanılabilmektedir.

Şirketler ciddi ve sıkıcı yapılardır. Çünkü iş dünyası bir çok kişiye göre eğlenceyi ve ciddiyetsizliği kaldırabilecek bir yer değildir. Yeni neslin iş dünyasındaki etkisinin artması ile birlikte artık şirketler, sürdürebilirliğini korumak için ciddi ve sıkıcı yapılarından yavaş yavaş evrilmeye başladılar. Hatta dünyanın en değerli şirketleri olarak gözüken büyük teknoloji şirketleri artık eğlenceli yapılardır.

Şirketler eğlenceli bir hal alırken, oyunlar da şirketlerin ve toplumun ihtiyaçlarına göre gelişmeye başladı. Bunun en büyük kanıtlarından biri de “oyunlaştırma”dır. Oyunlaştırmadan önce de oyunlar ve şirketler birbirlerine çok benzer yapılardı. Fakat fark edilmiyordu.

Her şirketin oyunlar  gibi bir hedefi vardır. Sadece hedefleri farklıdır. Hem şirketlerde hem oyunlarda gerçekleştirilen aksiyonlar, en kısa ve en hızlı şekilde hedefe ulaşmak içindir. Bu sırada hedeflere yönelik aksiyonlar gerçekleştirirken ikiside bir döngünün içerisine girmektedir.

Şirket Döngüsü

Şirket döngüleri, sektörden sektöre hatta aynı sektör içerisindeki şirketler arasında bile değişkenlik gösterebilmektedir. Genel olarak şirket döngülerini tanımlamak gerekirse, şirketlerin döngülerini dört ana bölüme ayırabiliriz.

Şirket döngüsü

Bu Dört döngü; Düşünmek, Yapmak, Satmak ve İlerletmek’dir. Örnek olarak bir otomobil üreticisini ele alalım. Döngüsünün ilk aksiyonu olan düşünme aşaması, arabanın tasarlandığı bölümdür. Bu aşamada genellikle tasarımcılar ürün hayal eder.

Yapma aşamasını işin daha çok operasyonel bölümü olarak ele alabiliriz. Tasarımcılar tarafından hayal edilen ürün canlıya çıkartılır. Yani işin ustalık bölümü olarak düşünülebilir. Tasarlanan ürün üretim bandında üretilmeye başlar ve ürün son kullanıcı için hazır hale getirilir.

Bir sonraki aksiyon olan satma aşamasında, yapılan ürün son kullanıcıya sunularak satılır. Kısacası ürünün son kullanıcıya satılarak gelir elde edildiği aşamadır. “Satma” aşaması birçok şirket için en önemli aşama olarak görülmektedir.

Ürün satıldıktan sonra, aslında şirketlerin büyüyerek hedefine ulaşması için en önemli evre gelir. ilerletmek (geliştirme). Bu aşamada şirketlerin tüketiciden aldığı geri bildirimler ile ürününü geliştirmesi gerekmektedir. İlerletmek aşamasında alınan geri bildirimler doğru şekilde analiz edilmesi gerekmektedir. Çünkü alınan geri bildirimler ile ürün geliştirilecektir. Son olarak tekrardan tasarım aşamasına geçilerek sonsuz bir döngü içine girilmiş olunur.

Sonsuz (spiral) şirket döngüsü

Oyun Döngüsü

Oyunlar da şirketler gibi hedefe, döngüye ve aksiyonlara sahiptir. Her oyunun döngüsü de aynı şirketler gibi farklılık göstermektedir. Örnek olarak Farmville’i ele alalım. Farmville’in de döngüsünde dört ana aksiyon bulunmaktadır. Bunlar; tohum al, ek, tohumun büyümesini bekle ve topla/sattır.

Tohum alma aşamasında oyuncular oyunun izin verdiği ve parasının yettiği tohumları alabilmektedir.

Ekme aşaması şirketlerin ikinci aşaması ile aynı işlevi görmektedir. Oyuncular aldığın tohumu ekerek üretim sürecine girmektedir.

Bekle aşaması ise oyuncu ürünü son kullanıcıya sunabilmek için bekledi yerdir. Başka bir deyişle üretim bandından çıkmasının beklendiği aşamadır.

Topla/sat aşamasında oyuncu ürettiği ürünün karşılığını almaktadır. Ürünlerini toplar, satar ve elde ettiği gelirle oyunda tekrardan tohum alır. Bununla birlikte tekrardan eker, bekler ve tekrardan toplayarak satar. Böylelikle oyuncu hedefine ulaşmak için sonsuz bir spiral döngünün içerisine girmektedir. Farmville’in bu aşamasını şirketlerin ilerleme aşamasında aldığı geri bildirimler olarak düşünebilirsiniz.

Çiftlik oyunu bile kurumsal şirketlerlee benzer döngüye sahiptir. Şirketlerde, döngü ve aksiyonlarını nasıl doğru sırasıyla yaptığınızda hedefinize yaklaşıyorsanız, oyunlarda da öyledir. Eğer oyuncu döngü ve aksiyonları doğru yaparsa spiral bir döngüye girerek hedefine yaklaşmaktadır.

Farmville döngüsü

Oyunların ve Hayatın Benzerliği

Oyunların bu kadar çok insan tarafından sevilme sebeplerinden biri de budur. Aslında oyunlar gerçek hayatımızın birer simülasyonu gibidir. Eğer gerçekten bir çiftçi olsaydınız döngünüz Farmville’deki gibi olacaktır. 

Çiftçi olsaydınız toplayıp satma aşamasında ekip, büyümesini beklediğiniz ürünün geri bildirimi alacaktınız. Bu geri bildirimde ektiğinizin ürünün burada düzgün yetişip yetişmediği yönünde olacaktır. Böylelikle bir sonraki sene aldığınız geri bildirimle toprağınıza uygun olan ürünü bulmuş olacaktınız. 

Oyunlar gerçek hayatta yapılan işlerin hızlı ve eğlenceli şekilde yapıldığı dünyalardır. Bu yüzdendir ki şirketler ve oyunlar, ciddiyet ve eğlence kelimelerini aynı cümle içerisinde kullanabiliriz. Şirketlerin ve oyunların en büyük farkı, şirketlerdeki kişiler iş yapmaya gönüllü değilken, söz konusu oyun olunca herkes oyundaki o “işi” yapmaya gönüllü olmaktadır. Gönüllük esası ile yapılan bütün işlerin sonucunda alınan verim daima daha yüksektir.

Sizlerde oyunlardan yararlanarak işlerinizi daha eğlenceli hale getirme istiyorsanız Fundamentals of Gamification eğitimimize göz atabilirsiniz. Oyunlardan yararlanarak işlerini daha eğlenceli hale getirildiği ile alakalı örnek görmek için ise projeler bölümümüzü ziyaret edebilirsiniz.

Kubilay Kecin
Oyunlaştırma Tasarımcısı ve Eğitmeni @BrandNewGame Turkey
Gönüllü @Gamification Turkey